थोरांचा सहवास =:= तात्याराव सावरकर //आचार्य अत्रे

             मुंबईत नोकरीला लागलो १९६६च्या फेब्रुवारीत. हळूहळू रुळलो. मित्र तयार होऊ लागले. असाच एक मित्र नंदा प्रधान...सांताक्रूझ विमानतळावर नोकरीला होता.

            बहुधा  जून-जुलै महिना असावा. नंदाने सांगितले की तात्याराव सावरकर खूप आजारी आहेत. मी विचारले," स्वातंत्र्यवीर सावरकर ?" त्याने होकारार्थी मान हलवली. मी त्याचा हात घट्ट धरून म्हटले," नंदू, मला त्यांना पहायचंय...भेटायचंय !"
         
             शनिवारी दुपारी मी ऑफिसमधून आलो. नंदाला सुटी होती. मी दिसताच तो म्हणाला," चल, येतोस सावरकरांना पहायला ?"
              मी उलट्या पावली निघालो. घराजवळच शिवाजी पार्क होते. वळसा घालून आम्ही एका लेनमध्ये शिरलो. दुपारी सगळीकडे निवांत शांतता होती. एका घराच्या पाय-या चढून आम्ही वर आलो. दार लोटलेले होते. खिडकीतून पाहिले. पलंगावर स्वा. सावरकर शांत झोपलेले होते. बाजूच्या आरामखुर्चीवर एक धिप्पाड व्यक्ती डोळे मिटून पहुडली होती.

             नंदा माझ्या कानात कुजबुजला," ते कोण आहेत माहिताय्.?" मी नाही म्हटले. "आचार्य अत्रे !"
 मी चकित झालो. मी अत्रेंचे बरेच साहित्य वाचले होते. मराठा त्यांच्या खुसखुशीत लिखाणामुळे माझे आवडते दैनिक होते. आज या दोन्ही थोर दिग्गजांना भेटल्याशिवाय जायचेच नाही असा मी चंग बांधला. पण नंदा पुढाकार घेईना. आपण चुकीच्या वेळी आलो असे तो म्हणू लागला. मी धीर एकवटला. आणि दारावर हळूच टकटक केले.
           
            छातीत धडधड वाढली होती. थोड्या वेळाने दार उघडले. दारात आचार्य अत्रे उभे होते. सहा फुटाहून उंच व धिप्पाड अशा त्यांच्या देहाकडे पाहून आपले खुजेपण जाणवत होते. " काय रे, कोण तू ? यावेळी कां आलास ?"  त्यांच्या साध्या बोलण्यातही जरब जाणवत होती. मी क्षणभर गांगरलो. मग धीर एकवटून म्हणालो," मी नागपूरहून आलोय. तात्यारावांचे दर्शन घ्यायचंय.." त्यांनी माझ्याकडे रोखून पाहिले. मग दारातून बाजूला होत ते म्हणाले," त्यांची झोपमोड करू नकोस. जा !" मी आणि नंदा आत आलो. पलंगावर एक थोर व्यक्तिमत्व शांत झोपलं होतं. त्यांची कृश काया व शांत चेहरा पाहून हेच का ते अंदमानातून समुद्र पोहून येणारे अशी शंका मनात आली. त्यांच्याविषयीच्या कथा आठवून मी रोमांचित झालो. त्यांची मूर्ती डोळ्यात साठवून घेऊ लागलो. हळूच त्यांच्या पायावर माथा टेकविला. त्यांनी किंचित चुळबुळ केली. मी चटकन बाजूला झालो. नंदाने घाबरून दुरूनच नमस्कार केला.

             आम्ही दाराशी आलो. मी चटकन वाकून अत्रेंना नमस्कार केला. मला हात धरून उठवीत ते म्हणाले," काय म्हणतात आमचे कंडमवार ? आणि अनिलांना ओळखतोस का?"
         मी म्हणालो, "अनिल म्हणजे आ.रा.देशपांडे ना? त्यांच्या कविता खूप आवडतात. त्यांच्या घराकडे धंतोलीला मी बरेचदा गेलो पण भेटायचे धाडस झाले नाही. "
          "आज केलेस ना धाडस ? तसेच करायचे. कन्नमवार खूप चांगले आहेत. मुख्यमंत्रीपद गाजवलंय त्यांनी.."
         
            मी चकित झालो. मुख्यमंत्री असताना त्यांच्यावर अत्र्यांनी कायम टीका केली होती. माझ्या पाठीवर थोपटून त्यांनी आम्हाला रजा दिली.

          त्यानंतर आचार्य अत्र्यांची दोनदा भेट झाली. प्लाझामध्ये व्ही शांताराम यांच्या ' इये मराठीचिये नगरी' या चित्रपटाच्या प्रीमियरप्रसंगी गेटवरच भेटले. मी नमस्कार करुन नाव सांगताच तू  'नागपूरचा ना' अशी विचारणा केली. मला कृतकृत्य वाटले.

                                         * * * सुरेश इंगोले * * *

काल गजानन महाराज प्रगटदिनानिमित्त सौ ला मंदिरात जायचे होते. संध्याकाळी चिरंजीव कॅब करुन पर्वतीच्या पायथ्याशी असलेल्या मंदिरात घेऊन गेले. चिकार गर्दी होती. मुख्य मंदिराच्या गर्भगृहात पोचायला पन्नास मिनिटे लागली.
                 
                  गर्भगृहाच्या बाहेर फोटो काढू नये अशी सूचना लिहिली होती. आत प्रवेश करताच उजव्या बाजूला दोन जण मोबाईलने व्हिडिओ शूटिंग करताना दिसले. स्वयंसेवक पुढे पुढे सरकण्याच्या वारंवार सूचना करीत होता. त्याचे तिकडे लक्ष नव्हते की मुद्दाम दुर्लक्ष करीत होता तोच जाणे...

                   मी त्याला ऐकू जाईल एवढ्या आवाजात सौ ला म्हणालो, " अगं ही पाण्याची बाटली पकड जरा. मला मूर्तीचे फोटो घ्यायचे आहेत." मी खिशातून मोबाईल काढण्यासाठी हात घातला तोच तो म्हणाला," अहो काका ! फोटो काढायला मनाई आहे. "
" कुणाला ? मला एकट्याला ?"
" अहो सर्वांनाच... '
" मग ते काय आहे?" मी अंगठा खांद्यावरून मागे नेत विचारले.
              त्याचे तिकडे लक्ष गेले तेव्हा तो जोरात ओरडून 'बंद करा हो मोबाईल ' असे त्यांना म्हणाला. पण त्यांचे शूटिंग सुरूच होते. मी त्या स्वयंसेवकाकडे रोखून पाहिले. त्याने नजर चुकविली.

              आम्ही जवळ पोचलो. सौ पूजा करणार तोच बाजूच्या दारातून पांढरा शुभ्र कुर्ता पायजमा व जाकिट घातलेली व डोक्यावर फरची टोपी घतलेली व्यक्ती हातात पूजेचे ताट घेऊन सरळ मूर्तीसमोर आली. त्याच्यामागे दोघे चेले होते.
         " अहो, काय हे !" मी पुजा-याला विचारले. " एक तासापासून आम्ही रांगेत उभे आहोत. हे मधेच कसे घुसतात ?''
    " ओ काका, त्यांना प्रचाराला जायचंय " एक चेला म्हणाला.
 पुजा-याने त्याचे ताट घेऊन पूजा केली. फरच्या टोपीने डोके टेकवले.
  " एक तास रांगेत उभे राहून यांनी पूजा केली असती तर या गर्दीला त्यांचा आदर वाटला असता. फुकाफुकी मतांची संख्या वाढली असती."मी बोललो.जाताजाता एका चेल्याने माझ्याकडे रोखून पहिले.
      रांगेतल्या एका ज्येष्ठ नागरिकाने आपली खंत दाखवली. "आताच हा उर्मटपणा आहे तर निवडून आल्यावर बघायलाच नको."

          बाहेर पडेपर्यंत मन विषादाने भरून गेले होते.
फाटकाजवळ फुगे विकणारे होते. नातीसाठी एक फुगा घेतला. त्या म्हातारीला पन्नासची नोट दिली. मला सुटे देण्यासाठी ती बटवा उपसू लागली. दहाच्या तीन व पन्नासची एक नोट अशा चार नोटा तिने मला दिल्या. मी तिच्याकडे पाहून हसलो.
" हिसाब नही आता ? या नोट नही समझते ? पचास की नोट क्यों वापस दे रही हो ?" तिला पन्नासची नोट परत करुन मी दहाची नोट घेतली...

              आता मन हलके हलके वाटत होते. परततांना मी कॅबमध्ये निवांत रेलून बसलो व डोळे मिटून घेतले...

                                              ***  सुरेश इंगोले  ***